Sırrı Süreyya Önder, Türkiye'nin yakın siyasi tarihinde hem sanatı hem de siyaseti harmanlayan sıra dışı bir figür olarak öne çıktı. Hayatını kaybettiği haberinin ardından birçok kişi, “Sırrı Süreyya Önder kimdir?” sorusunu yeniden gündeme taşıdı. İşte senarist, yönetmen, yazar ve siyasetçi kimliğiyle tanınan Önder’in hayatına dair bilinmeyenler...
Devrimci Bir Ailede Başlayan Yolculuk
1962 yılında Adıyaman’da sosyalist bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Sırrı Süreyya Önder, henüz 8 yaşındayken babasını kaybetti. Babasının kitapları sayesinde erken yaşta sosyalist düşüncelerle tanıştı. Lise yıllarında Maraş Katliamı protestoları nedeniyle tutuklandı. Bu, onun uzun sürecek politik yolculuğunun ilk adımıydı.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencisiyken 12 Eylül Darbesi sonrası tutuklandı ve 7 yıl Mamak Cezaevi'nde kaldı. Cezaevi süreci onun yaşamındaki en belirleyici dönemlerden biri oldu.
Sanatla Yeniden Doğuş
Tahliye olduktan sonra İstanbul’a yerleşen Önder, geçimini kamyon şoförlüğü, fotoğrafçılık gibi işler yaparak sağladı. Ancak onu geniş kitlelere tanıtan şey sinema oldu. 2006 yapımı “Beynelmilel” filminin hem senaristi hem yönetmeni olan Önder, burada kendi yaşamından da izler taşıdı. Ardından “O… Çocukları”, “Yeraltı”, “Ejder Kapanı” gibi projelerde çeşitli görevler üstlendi.
Siyasette Farklı Bir Solcu
2011 seçimlerinde bağımsız milletvekili olarak Meclis’e giren Önder, sonrasında BDP’ye katıldı. 2013’te HDP’nin kurucuları arasında yer aldı. Gezi Parkı eylemlerine katılan ilk milletvekili olarak da hafızalara kazındı. O dönemde sarf ettiği “Ben ağaçların da vekiliyim” sözü kamuoyunda büyük yankı uyandırdı.
Çözüm Süreci ve Dolmabahçe Mutabakatı
2013-2015 yılları arasında yürütülen çözüm sürecinde, hem İmralı Cezaevi’ne hem Kandil’e giden heyetlerde yer aldı. “Dolmabahçe Mutabakatı”nı kamuoyuna açıklayan isimdi. Bu dönemde Öcalan ile devlet arasında köprü görevi gördü.
Cezaevi ve Siyasi Yasaklar
2018’de “terör propagandası” suçlamasıyla tutuklanan Önder, 2019’da tahliye edildi. 2021’de hakkında 5 yıl siyasi yasak istenenler arasında yer aldı. Ancak 2023 genel seçimlerinde DEM Parti’den yeniden milletvekili seçilerek siyasi kariyerine geri döndü.
Son Yılları ve Vefatı
2024 yılında MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin yaptığı Öcalan çağrısı sonrası İmralı süreci yeniden gündeme gelirken, Önder yine ön planda yer aldı. 2025’te yaşamını yitirmesiyle Türkiye, mizahı, zekâsı ve farklı üslubuyla hafızalara kazınan bir siyasetçisini kaybetti.
